عقلانیت و متانت در مناظره و سیره ائمه اطهار (ع)
بدون شک یکی از بزرگترین نعمت های
خداوند به بشر، عقل و ادراکات عقلی است،
بلکه نعمتی برای انسان فراتر از نعمت عقل
وجود ندارد، تا آنجا که امام سجّاد (ع) خطاب
به خداوند عرض کرد: «آن کس را که عقل
دادی چه ندادی، و آن کس را که عقل ندادی چه
دادی؟» و رسول خدا(ص) فرمود:
«قِوامُ المَرءِ عَقلُهُ، وَلا دِین لِمَن لاعَقلَ لَهُ؛ استواری و راست قامتی انسان از ناحیه عقل او است، و کسی که عقل ندارد، دین ندارد.»(1)
به طور کلی برتری انسان نسبت به سایر
موجودات به داشتن گوهر عقل او است،
عقل حجت و امام باطن است، و همچون
چراغی فروزان برای روح می باشد، چنان که
امیرمؤمنان علی(ع) فرمود:
«مَثَلُ العَقلِ فِی
القَلبِ کَمَثَلِ السِّراج فِی وَسَطِ البَیت؛ مثل
عقل در روح و روان انسان، همانند چراغ
روشن در وسط خانه (تاریک) است»(2)
و رسول اکرم(ص) در سخنی فرمود: «ما قسّم للعباد شیئاً افضل من العقل؛ خداوند نعمتی را بین بندگانش تقسیم نکرده که برتر از نعمت عقل باشد.»(3)
